Cúm mùa ở Nhật Bản, Việt Nam cần làm gì để phòng chống?

Thời điểm giao mùa đông - xuân là giai đoạn dịch cúm mùa bùng phát mạnh mẽ, trở thành mối quan tâm lớn của ngành y tế thế giới và Việt Nam. Mức độ lây lan nhanh chóng và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng của bệnh khiến việc phòng chống trở nên bách thiết. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin quan trọng về dịch cúm mùa Nhật Bản và biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Cúm mùa trở thành vấn đề lớn của ngành y tế thế thới

1. Bệnh cúm mùa ở Nhật Bản nguy hiểm như thế nào?

1.1. Bệnh cúm mùa ở Nhật Bản là gì?

Bệnh cúm mùa Nhật Bản, hay còn gọi là cúm mùa, là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus cúm (Influenza virus) gây ra, ảnh hưởng nghiêm trọng đến mũi, họng và phổi. 

Bệnh này thường đạt đỉnh điểm vào mùa đông và đầu xuân ở các quốc gia có khí hậu ôn đới, trong đó có Nhật Bản. Thời tiết lạnh giá cùng độ ẩm thấp của mùa đông tạo điều kiện thuận lợi cho virus cúm tồn tại lâu hơn. Đồng thời, việc tập trung đông người trong không gian kín cũng làm tăng nguy cơ lây lan bệnh. 

Nguyên nhân chính của cúm mùa ở Nhật Bản là Influenza virus

1.2. Mức độ nguy hiểm của dịch cúm mùa ở Nhật Bản

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng một tỷ người trên toàn cầu mắc cúm mùa, trong đó có 3 - 5 triệu ca bệnh nặng và 290.000 đến 650.000 trường hợp tử vong. Ở một số quốc gia, bệnh cúm thường xuất hiện vào mùa lạnh. Ví dụ, Nhật Bản ghi nhận số ca nhiễm cúm tăng cao vào quý IV hàng năm, và vào cuối năm 2024 - đầu năm 2025, Nhật Bản đã chứng kiến số ca nhiễm cao kỷ lục. Tại Việt Nam, bệnh cúm xuất hiện quanh năm, và trong năm 2024 đã ghi nhận hơn 287.000 ca mắc và 8 ca tử vong.

Các chủng virus cúm luôn biến đổi, gây ra những đợt bùng phát nghiêm trọng. Dịch cúm mùa Nhật Bản có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Đối với bệnh nhân có bệnh trở nặng: Bệnh cúm mùa có thể gây ra chứng viêm phổi do virus cúm hoặc kèm theo bội nhiễm virus, vi khuẩn khác như phế cầu hoặc tụ cầu vàng. Nghiêm trọng hơn là virus có thể gây tử vong khi xâm lấn các cơ quan gây viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, nhiễm trùng huyết.

• Đối với người già từ 65 tuổi trở lên: Bệnh cúm mùa có thể làm suy giảm chức năng cơ thể, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan. Sau khi nhiễm cúm, nguy cơ đột quỵ tăng gấp 8 lần, nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp 10 lần.

• Đối với trẻ nhỏ: Bệnh cúm mùa làm tăng nguy cơ viêm phổi, viêm tai giữa, viêm cơ tim và có thể khiến trẻ nhỏ dưới 14 tuổi đối mặt với nguy cơ viêm phổi cao gấp 8 lần.

• Đối với những người có bệnh nền như tim mạch, hen suyễn, phổi tắc nghẽn mạn tính, suy thận, đái tháo đường,...: nguy cơ cao phải đối diện với việc tăng nặng bệnh nền, tổn thương đa cơ quan, suy cơ tim, suy hô hấp dẫn tới tử vong.

Dịch cúm mùa có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nghiêm trọng

2. Các triệu chứng khi mắc cúm mùa Nhật Bản

Cúm mùa Nhật Bản thường xuất hiện đột ngột chỉ trong vòng 1 - 2 ngày sau khi nhiễm Virus. Người mắc bệnh cúm mùa có thể mắc một hoặc nhiều triệu chứng như sau:

2.1. Sốt cao đột ngột 

Đây là dấu hiệu đặc trưng và dễ nhận thấy nhất của cúm mùa. Nhiệt độ cơ thể người bệnh có thể lên đến 38°C - 40°C, thậm chí cao hơn. Cơn sốt này thường kéo dài từ 2 đến 4 ngày, đôi khi đi kèm cảm giác ớn lạnh, run rẩy hay là đổ mồ hôi. Sốt cao là một phản ứng miễn dịch của cơ thể để chống lại sự xâm nhập của virus.

2.2.Đau nhức cơ và mệt mỏi toàn thân 

Virus cúm không chỉ tấn công hệ hô hấp mà còn kích thích hệ miễn dịch của cơ thể. Khi hệ miễn dịch phản ứng, nó sẽ giải phóng các chất gây viêm (cytokine) vào máu. Các chất này có thể gây ra các cơn đau nhức cơ bắp và khớp, khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, không muốn vận động. Cảm giác mệt mỏi này có thể kéo dài ngay cả khi người bệnh không hoạt động thể chất nặng.

2.3. Đau đầu 

Cơn đau đầu có thể âm ỉ hoặc dữ dội, xuất hiện ở vùng trán, thái dương hoặc sau gáy. Đau đầu có thể do tình trạng đau nhức cơ thể và mệt mỏi toàn thân gây ra.

2.4. Ho khan - Ho có đờm

Ho là một triệu chứng phổ biến của cúm mùa, thường xuất hiện từ những ngày đầu tiên của bệnh. Ban đầu, ho có thể là ho khan, không có đờm. Sau đó, ho có thể trở nên nặng hơn, có thể kèm theo đờm. Ho khan có thể kéo dài ngay cả sau khi các triệu chứng khác đã thuyên giảm. Điều này là do virus cúm có thể gây tổn thương niêm mạc đường hô hấp, và cần thời gian để phục hồi.

2.5. Đau họng và nghẹt mũi 

Virus cúm tấn công và gây viêm nhiễm niêm mạc mũi và họng, dẫn đến đau họng và nghẹt mũi. Mức độ nghiêm trọng của đau họng và nghẹt mũi có thể khác nhau ở mỗi người bệnh. Một số người có thể chỉ bị đau họng nhẹ, trong khi những người khác có thể bị đau rát dữ dội, khó nuốt. Nghẹt mũi có thể khiến người bệnh khó thở, đặc biệt là vào ban đêm.

2.6. Mắt đỏ và chảy nước mắt 

Một số người bệnh cúm mùa có thể bị đỏ mắt, ngứa mắt, chảy nước mắt hoặc cảm giác cộm, khó chịu trong mắt. Điều này là do virus cúm có thể gây kích ứng các mô ở mắt.

Các triệu chứng phổ biến ở người mắc bệnh cúm mùa

Ngoài ra, một số ít người mắc bệnh cúm mùa cũng gặp một số triệu chứng như:

• Chán ăn: Người bệnh có thể cảm thấy không muốn ăn hoặc ăn không ngon do cơ thể mệt mỏi và hệ tiêu hóa bị ảnh hưởng.

• Khó thở: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể bị khó thở, đặc biệt là khi vận động.

• Đau ngực: Một số người bệnh có thể bị đau ngực, đặc biệt là khi ho.

• Mất ngủ: Cảm giác khó chịu và các triệu chứng khác có thể khiến người bệnh khó ngủ.

• Đau bụng, tiêu chảy: đây là triệu chứng ít phổ biến, nhưng thường gặp là trẻ em khi mắc bệnh cúm mùa

Điều quan trọng cần lưu ý là các triệu chứng của cúm mùa có thể khác nhau ở mỗi người. Một số người có thể chỉ có các triệu chứng nhẹ, trong khi những người khác có thể có các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ là cúm mùa, người bệnh cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

3. Một số biện pháp phòng chống dịch cúm mùa

Theo các chuyên gia, bác sĩ, hiện nay, dịch cúm mùa ở Nhật Bản đã và đang diễn biến rất phức tạp và đáng báo động, Việt Nam cần có những biện pháp phòng chống ngay từ bây giờ. Một số biện pháp được các chuyên gia, bác sĩ đề xuất như:

3.1. Hạn chế đến những nơi đông người

Do khả năng lây nhiễm cao và tốc độ lây lan nhanh chóng qua đường dịch tiết hoặc tiếp xúc, việc hạn chế tụ tập hoặc đến gần đám đông là rất quan trọng. Chúng ta không thể biết chắc ai là người mang mầm bệnh cúm, và bất kỳ ai cũng có thể bị lây nhiễm virus.

Đối với những người đã có các triệu chứng điển hình của cúm hoặc đã được xác nhận là mắc bệnh, tuyệt đối không nên đến những nơi công cộng, đặc biệt là những nơi tập trung đông người. Nguy cơ lây lan virus cúm cho những người xung quanh là rất cao.

3.2. Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh

Như đã đề cập trước đó, các giọt bắn từ dịch tiết của người bệnh có thể lan truyền trong không khí trong phạm vi từ 1,8 đến 2 mét. Do đó, nên duy trì khoảng cách an toàn, tốt nhất là trên 2 mét khi tiếp xúc với người bệnh. Để phòng tránh nguy cơ lây nhiễm, tốt nhất là không nên tiếp xúc với người bệnh.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến nghị người bệnh nên ở nhà ít nhất 24 giờ sau khi hết sốt, trừ khi cần đến các cơ sở y tế hoặc mua các nhu yếu phẩm cần thiết. Người bệnh có thể hết sốt mà không cần dùng thuốc hạ sốt.

Tránh những nơi đông người và tránh tiếp xúc với người nghi ngờ mắc bệnh

3.3. Che miệng và mũi khi ho, không khạc nhổ bừa bãi

Virus cúm lây lan chủ yếu qua các giọt bắn từ đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Những giọt bắn này chứa một lượng lớn virus và có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể người khác qua đường hô hấp. Vì vậy, việc che miệng và mũi khi ho, không khạc nhổ bừa bãi sẽ giúp ngăn chặn các giọt bắn này phát tán ra môi trường, từ đó giảm nguy cơ lây nhiễm cho những người xung quanh.

3.4. Rửa tay và khử khuẩn thường xuyên

Virus cúm có thể tồn tại trên các bề mặt cứng trong thời gian dài, thậm chí lên đến 48 tiếng. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai cũng có nguy cơ tiếp xúc với virus cúm khi chạm vào các bề mặt hoặc vật dụng bị nhiễm bệnh. Vì vậy, việc rửa tay và khử khuẩn các bề mặt thường xuyên là vô cùng quan trọng, bởi vì tay là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài và cũng thường xuyên chạm vào các bộ phận hô hấp của cơ thể, nơi virus có thể dễ dàng xâm nhập.

Ngoài ra, khi rửa tay, bạn nên sử dụng xà phòng và nước ấm, chà rửa kỹ lưỡng trong ít nhất 30 giây. Trong trường hợp không có sẵn xà phòng và nước, bạn có thể sử dụng dung dịch rửa tay khô hoặc cồn khử khuẩn để thay thế.

Rửa tay và khử khuẩn thường xuyên để giảm nguy cơ lây nhiễm

3.5. Tự tăng cường hệ miễn dịch cho bản thân

Do virus cúm lây lan rất nhanh và khó kiểm soát, một trong những biện pháp phòng ngừa hiệu quả là tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể. Một hệ miễn dịch khỏe mạnh có thể giúp giảm thiểu các tác động tiêu cực do virus cúm gây ra. Để tăng cường hệ miễn dịch, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Sống khoa học: Ngủ đủ giấc (7 tiếng/đêm với người lớn), tập thể dục thường xuyên (chạy bộ, bơi lội, đạp xe,...) giúp tăng sức đề kháng.

• Dinh dưỡng lành mạnh: Hạn chế chất béo, đạm có hại, tăng cường chất xơ (rau xanh, trái cây,...) và chất béo lành mạnh (cá hồi, dầu ô liu,...). Bổ sung thực phẩm lên men (sữa chua, kim chi,...) và giảm đường trong khẩu phần ăn.

• Uống đủ nước: Giúp cải thiện triệu chứng cúm do tình trạng mất nước thường gặp.

• Giữ tinh thần thoải mái: Tránh căng thẳng kéo dài để không làm suy yếu hệ miễn dịch.

• Hỗ trợ bằng thực phẩm chức năng: Bổ sung vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch.