[CẬP NHẬT] THÔNG TIN TỪ A-Z VỀ DỊCH BỆNH CÚM MÙA

Mặc dù số ca mắc cúm mùa có dấu hiệu thuyên giảm so với năm 2024, nhưng dịch bệnh này vẫn diễn biến phức tạp và tiềm ẩn nhiều nguy cơ, đặc biệt là đối với trẻ em và người cao tuổi. Để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, việc trang bị kiến thức về phòng chống và nhận biết triệu chứng cúm mùa là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, mức độ nghiêm trọng và các biện pháp phòng chống dịch cúm, giúp bạn chủ động ứng phó và bảo vệ sức khỏe một cách tốt nhất.

Thông tin bạn nhất định phải biết về dịch cúm mùa

1. Bệnh cúm mùa là gì? Nguyên nhân gây ra bệnh cúm mùa

Cúm mùa là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây ra, ảnh hưởng nghiêm trọng đến mũi, họng và phổi của người mắc bệnh. Tại Việt Nam, bệnh cúm thường xuất hiện quanh năm, nhưng có xu hướng gia tăng vào mùa đông và mùa xuân. Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng dịch cúm có thể đạt đỉnh điểm vào khoảng tháng 3-4 và tháng 9-10 hàng năm tại Việt Nam.

1.1. Nguyên nhân gây ra cúm mùa

Virus cúm (Influenza virus) thuộc họ Orthomyxoviridae là nguyên nhân gây ra bệnh cúm mùa. Virus này có cấu trúc lipoprotein, sức đề kháng yếu, dễ bị bất hoạt bởi ánh sáng mặt trời, tia cực tím, nhiệt độ cao (56 độ C) và các chất khử trùng như cồn, chloramine. Tuy nhiên, virus cúm có thể tồn tại trong môi trường bên ngoài cơ thể trong nhiều giờ, đặc biệt là ở nhiệt độ lạnh và môi trường ẩm ướt. Virus này có thể sống sót vài tuần ở nhiệt độ từ 0 đến 4 độ C và thậm chí vài năm ở nhiệt độ -20 độ C và trong điều kiện đông khô. Đó chính là lý do vì sao bệnh cúm mùa rất dễ lây lan và bùng nổ trở thành dịch bệnh như hiện nay. 

Virus gây bệnh cúm mùa có thể sống vài giờ ở nhiệt độ thấp

1.2. Các chủng loại cúm mùa bạn cần biết

Chủng virus cúm gồm 4 loại chính là A, B, C và D, mỗi loại sẽ có đặc điểm và mức độ lây nhiễm khác nhau, cụ thể:

• Virus cúm A: là virus lây nhiễm phổ biến nhất, gây ra 75% ca mắc bệnh. Một số loại cúm A thường gặp bao gồm cúm A (H5N1), A (H3N2) và A (H1N1). Trong đó, cúm A (H1N1) từng gây ra nhiều đại dịch lớn trong lịch sử

• Virus cúm B: là một trong những tác nhân gây bệnh nhưng ít phổ biến hơn cúm A, chiếm khoảng 25% tổng số ca nhiễm cúm hàng năm. Mặc dù lây lan nhanh chóng từ người sang người, cúm B ít khi gây ra các đại dịch lớn.

• Virus cúm C: cúm C ít phổ biến hơn cúm A và B, ít nguy hiểm hơn và ít khi gây ra dịch bệnh hay những vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng

• Virus cúm D: cho đến nay vẫn chưa có dữ liệu ghi nhận tình trạng mắc virus cúm D ở người, chủng virus này chủ yếu chỉ gây bệnh ở gia súc.

2. Mức độ nguy hiểm và thời gian ủ bệnh cúm mùa

2.1. Mức độ nguy hiểm của dịch bệnh cúm mùa

Virus cúm mùa là một loại virus RẤT NGUY HIỂM bởi chúng lây lan rất nhanh và có khả năng cao để lại biến chứng nguy hiểm cho người mắc bệnh. 

Có thể nói, cúm mùa là một thách thức nan giải đối với y tế toàn cầu, từng gây ra những đại dịch kinh hoàng trong lịch sử. Hàng trăm triệu người đã mất mạng do căn bệnh này, với một trong những ví dụ điển hình là đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918-1919. Khi đó, khoảng một phần ba dân số thế giới, tương đương 500 triệu người, đã bị nhiễm bệnh. Số người tử vong do đại dịch này rất lớn: 17 triệu ở Ấn Độ, 675.000 ở Hoa Kỳ và 200.000 ở Vương quốc Anh.

Virus cúm mùa rất nguy hiểm bởi tốc độ lây lan nhanh và để lại biến chứng nguy hiểm

Ngày nay, trung bình mỗi năm có khoảng 1 tỷ người mắc cúm, trong đó có 3-5 triệu ca bệnh trở nặng. Cúm mùa vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới, với gần 650.000 ca tử vong mỗi năm. Điều này có nghĩa là cứ mỗi phút lại có một người chết vì cúm. Bệnh cúm không phân biệt tuổi tác hay giới tính, tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, trẻ nhỏ và người cao tuổi là những đối tượng dễ bị bệnh hơn, dễ gặp biến chứng nguy hiểm và có khả năng lây nhiễm cao hơn:

• Đối với trẻ nhỏ: Cúm có khả năng tăng gấp 8 lần nguy cơ viêm phổi, dẫn đến hàng loạt biến chứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng trẻ

• Đối với người già:  có thể gây suy giảm chức năng, ảnh hưởng gián tiếp đến hệ thống đa cơ quan làm tăng nguy cơ đột quỵ lên gấp 8 lần, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim gấp 10 lần sau nhiễm cúm

• Đối với những người đã mắc bệnh nền: có thể làm tăng mức độ nặng của các bệnh nền

2.2. Thời gian ủ bệnh của bệnh cúm mùa

Bệnh cúm mùa có thời gian ủ bệnh ngắn, thường là từ 1 đến 4 ngày. Trung bình, sau khoảng 48 giờ kể từ khi virus xâm nhập vào cơ thể, người bệnh sẽ bắt đầu trải qua các triệu chứng tương tự như các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác. Các triệu chứng này bao gồm đau họng, chảy nước mũi, sốt, ho và đau nhức cơ thể. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường giảm dần sau 2 đến 3 ngày. Mặc dù vậy, sốt có thể kéo dài đến 5 ngày và ho có thể kéo dài đến vài tuần. 

Bệnh cúm mùa có thời gian ủ bệnh khá ngắn

3. Triệu chứng của bệnh cúm mùa

Một số triệu chứng chính mà người bị lây nhiễm bệnh cúm mùa có thể gặp phải như:

• Sốt cao đột ngột: Người mắc bệnh thường sẽ sốt cao đột ngột, nhiệt độ cơ thể lên tới 38-40°C, thường kéo dài 3-4 ngày và có thể đi kèm với đổ mồ hôi, ớn lạnh.

• Đau đầu dữ dội: Cơn đau đầu thường xuất hiện ở vùng trán và hai bên thái dương, có thể làm cho người bệnh khó chịu và mất tập trung. Đau đầu có thể trở nên tệ hơn khi di chuyển hoặc khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh.

• Đau nhức cơ, khớp và toàn thân: Người bệnh cảm thấy đau nhức toàn thân, đặc biệt là ở các khớp lớn và các nhóm cơ chính. Đây là do virus gây ảnh hưởng lên các nhóm cơ.

• Ho khan hoặc có đờm: Ho là triệu chứng phổ biến, ban đầu thường là ho khan và có thể chuyển sang ho có đờm sau vài ngày.

• Sổ mũi, nghẹt mũi: Dịch mũi ban đầu có thể trong và loãng, sau đó chuyển sang đặc và có màu vàng hoặc xanh. Nghẹt mũi gây ra tình trạng khó thở khi ngủ vào ban đêm.

• Đau rát họng: Người bệnh cảm thấy đau rát, khô họng và khó nuốt. Triệu chứng này thường xuất hiện sớm và có thể kéo dài trong vài ngày đầu của bệnh.

Một số triệu chứng đặc trưng của bệnh cúm mùa

Ngoài những triệu chứng phổ biến ở trên, người bệnh cũng có thể gặp phải các vấn đề như: chán ăn, mất ngủ, tức ngực hay khó thở. Mỗi người sẽ có những triệu chứng và mức độ nặng nhẹ khác nhau, tuy nhiên ngay khi thấy nghi ngờ, hãy thực hiện việc kiểm tra cúm A và cách ly với người xung quanh.

4. Cách phòng và điều trị bệnh cúm mùa hiệu quả

4.1. Cách điều trị bệnh cúm mùa tại nhà

Nếu bạn có dấu hiệu mắc cúm, điều quan trọng đầu tiên là cần tự cách ly và tìm đến cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán chính xác. Tuy nhiên, với những ca bệnh nhẹ không có biến chứng, việc điều trị tại nhà là hoàn toàn khả thi mà không nhất thiết phải làm xét nghiệm hay nhập viện. Sau khi thăm khám, bác sĩ sẽ có hướng dẫn cụ thể cho việc chăm sóc tại nhà, bao gồm:

• Sử dụng thuốc Paracetamol để giảm sốt khi nhiệt độ cơ thể vượt quá 38,5 độ

• Bổ sung nước và các chất điện giải đầy đủ

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học và đủ chất

Riêng với những trường hợp có biến chứng, bệnh nhân sẽ cần được theo dõi và điều trị nội trú tại bệnh viện. Phác đồ điều trị thường bao gồm thuốc kháng virus như oseltamivir và/hoặc zanamivir. Nếu bệnh nhân gặp khó khăn trong hô hấp, các biện pháp hỗ trợ như thở oxy, CPAP hay thở máy sẽ được áp dụng. Trong trường hợp phát hiện bội nhiễm vi khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định thêm kháng sinh.

Người mắc bệnh cúm mùa nhẹ, không có biến chứng hoàn toàn có thể điều trị tại nhà

Bệnh nhân có thể xuất viện khi không còn sốt và các triệu chứng đã thuyên giảm (ngoại trừ ho), đồng thời tình trạng sức khỏe ổn định trong 48 giờ liên tục. Tuy nhiên, sau khi ra viện, người bệnh vẫn cần tiếp tục cách ly tại nhà cho đến khi đủ 7 ngày kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên.

4.2. Cách phòng chống bệnh cúm mùa hiệu quả

Để phòng tránh cúm hiệu quả, mỗi người cần thực hiện các biện pháp sau:

• Vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên với xà phòng, che miệng khi ho hắt hơi, súc miệng sát khuẩn và đeo khẩu trang nơi đông người.

• Tăng cường sức đề kháng: Duy trì chế độ ăn uống đủ chất, nghỉ ngơi hợp lý và tập thể dục đều đặn.

• Giữ môi trường sạch sẽ: Thường xuyên lau chùi các bề mặt tiếp xúc và đảm bảo không gian thông thoáng.

• Hạn chế tiếp xúc: Tránh nơi đông người, người bệnh và gia cầm bệnh. Khi cần thiết phải tiếp xúc, cần trang bị đồ bảo hộ phù hợp.

• Phát hiện và điều trị sớm: Đến ngay cơ sở y tế khi có triệu chứng như sốt, ho, khó thở.

• Tiêm vắc xin cúm hàng năm để phòng ngừa hiệu quả nhất.

Trên đây là tất cả thông tin toàn bộ người dân cần biết để có thể chủ động phòng chống lây nhiễm bệnh cúm mùa. Hy vọng bài viết đã mang lại thông tin bổ ích cho người đọc.